پیمان صالحی در مورد برخورد با مراکز پایان‌نامه و مقاله‌فروشی در سطح شهر و در فضای شهر گفت: در مورد رعایت اخلاق پژوهش بخشی از وظایف به عهده کارگروه اخلاق در پژوهش گذاشته شده است؛ ولی برخی وظایف خارج از عهده ماست. ما تنها در بخشی از وظایف که قانون برای ما دیده است، وظیفه داریم.

وی خاطرنشان کرد: برخورد با افرادی که در خارج از وزارت علوم و در سیستم‌های خارج از ضوابط وزارت علوم کار می‌کنند، بر عهده سیستم‌های قضایی است.

معاون پژوهشی وزارت علوم در مورد تعدادی از پرونده‌ها که منجر به صدور حکم شده است، گفت: فرآیند رسیدگی به این پرونده‌ها از کارگروه‌های اخلاق در پژوهش شروع شده و به دفتر حقوقی وزارت علوم رفته و از آن‌جا اقدامات برای صدور حکم انجام شده است.

صالحی در مورد اقدامات انجام‌شده در زمینه همکاری با نیروهای قضایی و انتظامی در مورد مراکز فروش پایان‌نامه و مقاله گفت: این وظیفه‌ را دفتر حقوقی وزارتخانه بر عهده دارد و به صلاحدید بخش حقوقی اگر نیاز بوده، اقداماتی در این زمینه انجام شده ولی تعداد این موارد اندک بوده است.

همانندجویی برای جلوگیری از مقاله‌فروشی

وی با تاکید بر اینکه قصد دفاع از مراکز فروش مقاله و پایان‌نامه را ندارم، گفت: برخی از این مراکز عنوان می‌کنند که ما مشاوره پژوهشی ارائه می‌کنیم. بنابراین ما باید با استفاده از ابزارهایی که در اختیار داریم، مثل «همانندجو» از این موارد جلوگیری کنیم و سوءرفتارهای پژوهشی مانند انجام دادن کار تکراری، سرقت علمی .... باید در این مرحله تشخیص داده شود.

معاون وزیر علوم اظهار کرد: ممکن است افراد به دلایل عمدی و سهوی مرتکب تقلب شوند؛ ولی سیستم‌های ما باید آنقدر هوشمند باشند که اجازه این کار را ندهند.

صالحی در پاسخ به سوالی در مورد استفاده مجلات علمی از ابزارهای شناسایی سرقت علمی گفت: ابزارهایی هستند که نشریات ما را پیش از چاپ برای رعایت سرقت علمی بررسی می‌کنند. در حال حاضر بسیاری از مجلات با همکاری ایرانداک از همان ابزار «همانندجو» که برای بررسی پروپوزال‌ها و پایان‌نامه‌ها استفاده می‌شود، مقاله‌ها را نیز بررسی می‌کنند.

وی خاطرنشان کرد: البته در این بخش، مسئله مهم دیتابیسی یا پایگاه داده‌ای است که همانندجو متن را بر اساس آن، بررسی می‌کند. در حال حاضر ایرانداک با همکاری ISC و SID تلاش می‌کند که تمامی مجلات و کتاب‌های داخلی در این پایگاه داده قرار بگیرد تا زمانی که فرآیند مشابهت‌یابی انجام می‌شود، بتوانیم آن را تشخیص دهیم.

معاون پژوهشی وزارت علوم با بیان این‌که وطیفه ما این است که این بخش را هوشمندانه بررسی کنیم، گفت: در حال حاضر درخواست انجام همانندجویی پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها نه‌تنها برای وزارت علوم که برای دانشگاه آزاد و وزارت بهداشت نیز در حال افزایش است. در بخش مقاله‌ها نیز اگر پایگاه داده تکمیل شود، خطای کم‌تری خواهد داشت.

نقش آموزش در جلوگیری از سرقت علمی

صالحی در پاسخ به سوالی در مورد آگاهی نداشتن دانشجویان به‌ویژه دانشجویان کارشناسی ارشد از فرآیند پژوهش و این‌که این نداشتن آگاهی گاهی منجر می‌شود که آن‌ها به مراکز فروش پایان‌نامه و مقاله مراجعه کنند، گفت: در حال حاضر سامانه آوا برای آموزش اخلاق پژوهش به پژوهشگران و اعضای هیئت‌علمی راه‌اندازی شده است؛ ولی این‌که دانشجویان در مورد فرآیند پژوهش در رشته خود اطلاع نداشته باشند، معمولاً به این صورت نیست. ما در دانشگاه‌ها درس روش تحقیق داریم و استادان راهنما نیز وظیفه دارند که این موارد را به دانشجویان آموزش دهند. دانشجویانی که آگاهی نداشته باشند، اندک هستند. به هر حال ما ۷۰۰ هزار دانشجوی ارشد و ۱۶۰ هزار دانشجوی دکتری داریم که برخی از آن‌ها حتی در وزارت علوم نیستند.

وی خاطرنشان کرد: یک سری وظایف مربوط به دانشجو است، برخی وظایف را نیز استادان راهنما و مشاور برعهده دارند و وظایفی نیز مربوط به سازمان است. اگر هرکسی وظایف خود را به درستی انجام دهد، این اتفاق نمی‌افتد. دپارتمان‌ها، رؤسای گروه، رؤسای دانشگاه‌ها و معاونان پژوهشی وظیفه دارند که بر این موارد نظارت کنند و در وزارت علوم تعداد این موارد ان شاالله زیاد نیست.

معاون وزیر علوم تاکید کرد: در آموزش‌های دوازده‌گانه سامانه آموزش اخلاق پژوهش آوا ذکر شده است که این موضوع غیر قانونی است و اگر کسی به دنبال ارتکاب جرم در این زمینه است سیستم‌های هوشمند ما باید جلوی آن را بگیرند.